-
Zetel Antwerpen
Th. Van Rijswijckplaats 7
2000 Antwerpen
T 03 203 44 00
F 03 232 79 37 -
Zetel Kempen
Kleinhoefstraat 6
2440 Geel
T 014 63 95 70
Ondernemingsnummer BE0627 844 475
Bemiddeling, Bouwrecht, Geschil oplossen
Opdrachtgever dreigt niet te betalen – Leidraad voor wanneer je de bui voelt hangen
21 maart 2022
Beeldt u volgende situatie in: u bent aan het werken op een werf en alles verloopt volgens u op wieltjes. De werken schieten goed op en zullen binnen afzienbare tijd gefinaliseerd worden. De opdrachtgever is daarentegen niet geheel tevreden en eist dat u aanpassingen aan het door u reeds uitgevoerde werk gaat uitvoeren. Dit alles uiteraard gratis. In eerste instantie voert u braaf uit, maar nog is het voor uw opdrachtgever niet genoeg. Er moeten volgens hem nieuwe aanpassingen gebeuren, uiteraard opnieuw gratis. Intussen blijven uw facturen voor de reeds uitgevoerde werken grotendeels onbetaald. Komt deze situatie u herkenbaar voor? In dat geval kan enac. u wel eens uit deze netelige situatie redden.
Enac. is een afkorting van het Latijnse adagium “Exceptio non adimpleti contractus”. In het Nederlands spreken we over de exceptie van niet-uitvoering. Enac. Is een tijdelijk verweermiddel in wederkerige contracten dat het mogelijk maakt dat een partij de uitvoering van haar verbintenis voorlopig inhoudt en schorst zolang haar medecontractant nalaat om zijn eigen verbintenissen na te komen. Volgens een vaste cassatierechtspraak geldt de enac. van rechtswege in wederkerige contracten aangezien zij haar grondslag vindt in de onderlinge afhankelijkheid van de wederzijdse verbintenissen. Het gaat zelfs om een algemeen rechtsbeginsel dat toelaat dat een contractant zonder tussenkomst van de rechter de eigen verbintenissen opschort zolang de medecontractant zijn eigen verbintenissen niet nakomt.
Voordat u de enac. succesvol kan toepassen, dienen volgende voorwaarden te zijn voldaan:
- U bent zelf schuldeiser van een zekere schuldvordering die bovendien als eerste opeisbaar wordt. M.a.w. u mag dus niet de verplichting hebben om zelf eerst te presteren.
- U dient een reeds voltrokken tekortkoming te kunnen aantonen in hoofde van uw opdrachtgever. Deze tekortkoming kan bijvoorbeeld in het kader van de aanneming bestaan in het ten onrechte niet betalen van door u reeds uitgevoerde werken. Daartoe dient u wel in staat te zijn om aan te tonen dat u de gefactureerde werkzaamheden heeft uitgevoerd én bovendien goed zijn uitgevoerd. Daarnaast moet de aan de opdrachtgever toerekenbare tekortkoming betrekking hebben op een verbintenis uit dezelfde overeenkomst als de opgeschorste verbintenis of uit een met die overeenkomst onafscheidbaar verbonden contract. Dit wil zeggen dat u prestaties uit dezelfde overeenkomst als waar de betaling diende te gebeuren, of een hiermee nauw verbonden aannemingsovereenkomst, kan opschorten.
- U dient subjectief en objectief te goeder trouw te handelen. M.a.w. de enac. mag niet ingeroepen worden in omstandigheden die strijdig zijn met de vereisten van de goede trouw. Dit betekent vooreerst, dat er tussen de niet-nakoming en het eruit voortspruitende nadeel voor de debiteur enerzijds, en de nadelige gevolgen van de opschorting, anderzijds, een zekere proportionaliteit dient te bestaan (objectieve goede trouw). Een voorbeeld hiervan is dat de betalingsachterstand “ernstig genoeg” moet zijn. Er dient een redelijke verhouding te zijn tussen de betalingsachterstand en het (tijdelijk) stilleggen van de werf.
Ten tweede, mag de niet-nakoming niet voortvloeien uit een nalatigheid van u als aannemer zelf (subjectieve goede trouw). Dit wil zeggen dat u de werkzaamheden heeft uitgevoerd conform de plannen en de regels van de kunst, zonder zelf fouten te maken. Dit is logisch, aangezien de opdrachtgever in geval van fouten van de aannemer, het recht heeft om zijn betalingen te staken.
- Hoewel dit geen harde verplichting is, wordt het versturen van een duidelijke ingebrekestelling naar uw opdrachtgever warm aanbevolen. Een dergelijke waarschuwing kadert in uw wettelijke verplichting om een overeenkomst in goede trouw uit te voeren.
Het gevolg van het toepassen van de enac. is dat de nakoming van uw eigen verbintenissen, namelijk het verder afwerken van de werf, wordt opgeschort totdat de opdrachtgever zelf presteert. Wanneer de niet-nakoming door de opdrachtgever definitief komt vast te staan, zal u de gepaste remedie moeten in werking stellen (en bijvoorbeeld de ontbinding van het contract vorderen om definitief bevrijd te worden).
Let wel op. Aangezien de regels in verband met enac. niet van dwingend recht zijn, kan men dit mogelijke verweermiddel contractueel uitsluiten, tenzij dit wettelijk verboden is (bijvoorbeeld in kader van een consumentenkoop). Het spreekt voor zich dat de toepassingsvoorwaarden ook anders kunnen worden geregeld in een contractueel beding. Kijk dus steeds uw contracten op dit vlak goed na. Het zou zomaar uw enige wapen kunnen zijn om betaling te bekomen op buitengerechtelijke wijze.
Meer informatie?
Maarten De Voeght
Juridisch adviseur bouwrecht
03 203 44 03
maarten.devoeght@embuild.be