-
Zetel Antwerpen
Th. Van Rijswijckplaats 7
2000 Antwerpen
T 03 203 44 00
F 03 232 79 37 -
Zetel Kempen
Kleinhoefstraat 6
2440 Geel
T 014 63 95 70
Ondernemingsnummer BE0627 844 475
Contract, Bouwrecht
Formulierenstrijd: wiens algemene voorwaarden zijn van toepassing?
11 januari 2022
Het nut van algemene voorwaarden
Algemene voorwaarden zijn regels die uw onderneming standaard wilt laten gelden bij het sluiten van overeenkomsten. Op deze manier hoeft u niet bij elke overeenkomst opnieuw in onderhandeling te treden over bijvoorbeeld betalingsvoorwaarden, levertijd, garantie enzovoort. Het feit dat uw onderneming algemene voorwaarden heeft, betekent nog niet dat ze ‘steeds’ en ‘zomaar’ van toepassing zijn. Uw algemene voorwaarden zijn namelijk enkel van toepassing indien degene met wie uw onderneming een overeenkomst sluit, uw algemene voorwaarden aanvaardt.
Het belang van de algemene voorwaarden wordt pas echt duidelijk wanneer een van de partijen zich niet aan de verplichtingen van het contract houdt. Doordat uw onderneming algemene voorwaarden hanteert, zal zij worden beschermd tegen bepaalde risico’s die het ondernemen met zich meebrengt. Het risico van juridische conflicten kan worden verkleind en de aansprakelijkheid van uw onderneming kan worden beperkt. Let daarbij zeker op voor de regels inzake onrechtmatige bedingen.
Indien uw onderneming er nog geen hanteert, kunnen wij u verwijzen naar het model van algemene voorwaarden van de Embuild.
Kennis en aanvaarding als vereiste
De meeste ondernemingen voorzien in algemene voorwaarden om op terug te vallen in hun handelsrelaties. Vaak worden er van beide kanten algemene voorwaarden gestuurd. De vraag is welke voorwaarden er in die situatie gelden.
Om algemene voorwaarden van toepassing te laten verklaren in een handelsrelatie, moet er voldaan zijn aan twee voorwaarden.
Ten eerste speelt de kennisvereiste. Dit betekent dat de andere partij voorafgaand aan het sluiten van het contract de redelijke mogelijkheid moet hebben gehad om kennis te nemen van de algemene voorwaarden. Dit houdt in dat de voorwaarden moeten worden meegestuurd bij het aanbod tot contracteren, zoals bij het opsturen van een offerte.
Ten tweede speelt de vereiste van aanvaarding. U dient aan te tonen dat uw medecontractant de algemene voorwaarden uitdrukkelijk of stilzwijgend heeft aanvaard.
Formulierenstrijd
Vaak ontstaat echter volgende situatie: er werd geen duidelijk akkoord bereikt over de toepasselijke algemene voorwaarden en beide partijen zijn overtuigd zijn dat het contract werd gesloten werd op basis van hun eigen algemene voorwaarden. Dit is de zogenaamde formulierenstrijd of battle of forms? Zo bijvoorbeeld wanneer een aanbod (waarbij de algemene voorwaarden werden meegedeeld) aanvaard wordt, maar bij de aanvaarding naar de eigen algemene voorwaarden wordt verwezen.
In dat geval zijn er momenteel drie mogelijkheden: knock-out, first shot en last shot.
Afhankelijk van de situatie, wordt gekozen voor:
- de algemene voorwaarden van de partij die haar algemene voorwaarden als eerste aan haar medecontractant heeft overgemaakt (“first shot theory”);
- de algemene voorwaarden van de partij die haar algemene voorwaarden als laatste aan haar medecontractant heeft meegedeeld (“last shot theory’);
- de toepassing van het gemeen recht in de mate dat de algemene voorwaarden tegenstrijdig zijn.
Door de rechtspraak wordt doorgaans de knock out– regel toegepast: in principe zijn de algemene voorwaarden van beide partijen toepasselijk, maar enkel op de punten waarop zij elkaar niet tegenspreken. De punten die hierdoor niet contractueel geregeld zijn, vallen dan onder de standaard wettelijke regeling van het regime waaronder de overeenkomst valt (m.n. koop, huur, aanneming, …).
Nieuw Burgerlijk Wetboek
Het Burgerlijk Wetboek wordt stelselmatig gemoderniseerd. In de toekomst zal boek 5, dat over verbintenissen gaat, ingevoerd worden. Hierin heeft de wetgever bijzondere aandacht voor algemene voorwaarden en de formulierenstrijd.
Art. 5.23 BW verankert de cassatierechtspraak die stelt dat de dubbele voorwaarde van kennis en aanvaarding moet vervuld zijn opdat de algemene voorwaarden van toepassing zijn op de betrokken handelsrelatie.
Daarnaast hakt de wetgever de knoop door over de formulierenstrijd. Art. 5.23 BW stipuleert namelijk dat bij conflict tussen de algemene voorwaarden van een der partijen en de onderhandelde voorwaarden, voorrang toekomt aan deze laatste. Verwijzen aanbod en aanvaarding naar verschillende algemene voorwaarden, dan komt het contract niettemin tot stand. Beide algemene voorwaarden maken deel uit van het contract, met uitzondering van de onverenigbare bedingen.
Deze wettelijke bepaling verwerpt de theorie van het “eerste woord” (first shot) en deze van het “laatste woord” (last shot).
In afwijking van bovenstaande algemene regel, komt het contract niet tot stand indien een partij vooraf uitdrukkelijk, en niet door middel van algemene voorwaarden, aangeeft dat zij niet wil gebonden zijn door een dergelijk contract.